Aan de slag

In het duurzaamheidsspel The System kruipen de spelers in de huid van een producent en maken ze een jeansbroek of organiseren ze een ecologisch en duurzaam muziekfestival. In elke stap nemen ze beslissingen die gevolgen hebben op de duurzaamheid en de prijs. Het spel maakt deel uit van een set van drie kaartspelen die je leerlingen onderdompelen in een wereld met aandacht voor biodiversiteit en duurzaamheid.

Het voedselkwartet confronteert leerlingen op een spannende manier met de afstand die voedsel aflegt dat op ons bord terechtkomt. Zeven gerechten met soms een indrukwekkend aantal 'voedselkilometers' vormen een kwartet. Het spel maakt deel uit van een set van drie kaartspelen die je leerlingen onderdompelen in een wereld met aandacht voor biodiversiteit en duurzaamheid.

Steken we onze kop in het zand voor de klimaatverandering en doen we verder zoals we nu bezig zijn, of gaan we voor een duurzame verandering? Deze MOS-actiefiche nodigt je leerlingen uit om de klimaatproblematiek van nabij te onderzoeken en actie te ondernemen. Het is nog niet te laat, maar dan moeten we ons dringend aanpassen. Doe jij ook mee? pdf bestandAF_Klimaat.pdf (1 MB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Deze actiefiche vormt een leidraad om met leerlingen op onderzoek te gaan naar wat energie is, uit welke verschillende bronnen energie voortkomt en waar de energie naartoe gaat. Na het stellen van een aantal onderzoeksvragen rond energie, kruipen de leerlingen in de huid van een energiedetective om op zoek te gaan naar energievreters in de klas of school.

Dit document vormt een leidraad om met je school en de omgeving een energiearme dag te organiseren. Samen met de leerlingen kan in kaart gebracht worden wat de mogelijkheden zijn om zuiniger met energie om te gaan en wat de energiearme dag aan besparing en verminderde CO2-uitstoot heeft opgeleverd. pdf bestandAF1_een_energiearme_dag.pdf (520 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Leerlingen onderzoeken met dit project de samenstelling van verschillende soorten dranken (onder andere frisdrank, fruitsap, flessenwater, drinkwater) en vergelijken deze met elkaar (voedingswaarde, dorstlesser,...). Bovendien gaan ze op zoek naar de oorsprong van verschillende drankverpakkingen (blik, PET-fles, glas, drankkarton, ...). pdf bestandAF_Ik drink slim.pdf (451 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Met deze actiefiche werk je rond het nut en belang van insecten. De leerlingen onderzoeken wat insecten nodig hebben om te leven. Ze onderzoeken de verschillende biotopen, wat de insecten eten, hoe ze leven... Ze gaan op zoek naar oplossingen om ze te beschermen. De leerlingen ontwerpen (samen) een planten- en bloementuin en leggen deze ook aan.

Hoe maken kinderen (en scholen) een weloverwogen keuze voor een huisdier? De actiefiche van MOS geeft heel wat info en lessuggesties. pdf bestandAF18_allemaalbeestjes.pdf (513 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Doel van deze actiefiche: kinderen en ouders laten kiezen voor een duurzame lunch. pdf bestandActiefiche Red De Brooddoos.pdf (857 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar, samen met de kaMOshibai 'Red de brooddoos'. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.  

Laat je leerlingen aan de slag gaan met de energiekoffer om het energieverbruik van de school in kaart te brengen. Op die manier breiden ze hun onderzoekscompetenties uit. pdf bestandMOS_actiefiche_energiekoffer.pdf (909 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.  

Opdracht waarbij de leerlingen op zoek gaan naar gezonde, lokale en seizoensgebonden producten. Hiervoor doen ze een beroep op bedrijven en kleinhandel in hun schoolomgeving. pdf bestandAF10_Soep_met_ballen.pdf (301 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Actie Diamant zet leerlingen en hun ouders aan om bewuster met schoolmaterialen om te gaan en ze langer te gebruiken. Leren duurzaam consumeren of consuminderen begint op school. De MOS-actiefiche helpt je op weg om een project uit te werken rond het thema. pdf bestandAF8_Diamant_geef schoolgerief een langer leven.pdf (610 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Het is feest en daar horen ballonnen bij. Maar de schade die ballonnen aan onze leefomgeving en de natuur toebrengen is enorm. Leerlingen onderzoeken de impact van ballonnen op onze leefomgeving. Samen komen ze tot alternatieven die de natuur en de omgeving geen schade toebrengen. pdf bestandAF9_gaat_deze_ballon_wel_op.pdf (786 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Moeten cadeautjes altijd iets materieel zijn? Of is een complimentje ook een cadeautje? Aan de hand van onderzoeksvragen speuren de leerlingen naar de voor- en nadelen van cadeautjes. Samen bedenken ze alternatieven om onnuttige en overdadige cadeautjes te vermijden. pdf bestandAF 17_cadeautjes_anders_bekeken.pdf (1006 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Dit leermiddel maakt leerlingen bewust van het belang en de achteruitgang van de bijenpopulatie. Ze onderzoeken hiermee onder meer het verschil tussen de bij, wesp, hommel en zweefvlieg. Maar ook de verschillende biotopen, hoe ze leven, hun nut voor de mens en hun bedreigingen. Leerlingen (en leerkrachten) worden uitgedaagd om een insectenhotel te bouwen. pdf bestandAF12_Bijzzzondere_hotelgasten.pdf (747 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Deze actiefiche vormt een inspiratiebron om  leerlingen na te laten denken over duurzaam materiaalgebruik. Hoeveel boeken worden er op school en thuis gebruikt? Is dit echt nodig? Laat de jongeren hierover nadenken, ga in discussie... Hoe zouden we dit kunnen oplossen? pdf bestandMOS_actiefiche_een-boek-op-elke-hoek.pdf (274 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Dit document wil onder meer leerlingen, leerkrachten en directie motiveren om een duurzaam schoolfeest te organiseren, met volgende doelstellingen: afval vermijden; zwerfvuil vermijden; duurzame catering met lokale producten, groenten en fruit van het seizoen; duurzaam materiaalgebruik. pdf bestandMOS_actiefiche_groen-event.pdf (438 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Dit document vormt een leidraad om met je leerlingen aan de slag te gaan rond duurzaam voedsel en duurzaam consumeren van voedsel. Leerlingen worden uitgedaagd om een soeprecept te bedenken dat aan duurzame voorwaarden voldoet. Als afsluiter kan je leerkrachten, leerlingen, ouders, buren...

In dit verhaal is reus Gommaar boos omdat de mensen zoveel energie verspillen. Ook beschikbaar in het Frans en Engels. pdf bestandReus Gommaar is boos.pdf (2.26 MB) pdf bestandGervais le Géant se met en colere.pdf (2.47 MB) pdf bestandGiant Colossus.pdf (2.44 MB) De pedagogische fiche zet je op weg: pdf bestandfiche Reus Gommaar is boos.pdf (1.19 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

Gebruik de CO2-calculator om de CO2-uitstoot van je school te berekenen. De handleiding loodst je door de CO2-calculator. pdf bestandHandleiding CO2-calculator.pdf (801 kB)