Aan de slag

Dit leermiddel maakt leerlingen bewust van het belang en de achteruitgang van de bijenpopulatie. Ze onderzoeken hiermee onder meer het verschil tussen de bij, wesp, hommel en zweefvlieg. Maar ook de verschillende biotopen, hoe ze leven, hun nut voor de mens en hun bedreigingen. Leerlingen (en leerkrachten) worden uitgedaagd om een insectenhotel te bouwen. pdf bestandAF12_Bijzzzondere_hotelgasten.pdf (747 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Deze actiefiche vormt een inspiratiebron om  leerlingen na te laten denken over duurzaam materiaalgebruik. Hoeveel boeken worden er op school en thuis gebruikt? Is dit echt nodig? Laat de jongeren hierover nadenken, ga in discussie... Hoe zouden we dit kunnen oplossen? pdf bestandMOS_actiefiche_een-boek-op-elke-hoek.pdf (274 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Dit document wil onder meer leerlingen, leerkrachten en directie motiveren om een duurzaam schoolfeest te organiseren, met volgende doelstellingen: afval vermijden; zwerfvuil vermijden; duurzame catering met lokale producten, groenten en fruit van het seizoen; duurzaam materiaalgebruik. pdf bestandMOS_actiefiche_groen-event.pdf (438 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Dit document vormt een leidraad om met je leerlingen aan de slag te gaan rond duurzaam voedsel en duurzaam consumeren van voedsel. Leerlingen worden uitgedaagd om een soeprecept te bedenken dat aan duurzame voorwaarden voldoet. Als afsluiter kan je leerkrachten, leerlingen, ouders, buren...

Terra, de aarde, voelt zich niet goed in haar vel. Ze vraagt aan haar vriendin Laura wat er met haar aan de hand is. Laura gaat op onderzoek.  Ook beschikbaar in het Engels, Frans, Duits en Spaans. pdf bestandTerra is ziek.pdf (2.02 MB) pdf bestandTerra is ill.pdf (2.14 MB) pdf bestandTerra est malade.pdf (2.12 MB) pdf bestandTerra ist krank.pdf (2.15 MB) pdf bestandTerra está enferma.pdf (2.12 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

In dit verhaal is reus Gommaar boos omdat de mensen zoveel energie verspillen. Ook beschikbaar in het Frans en Engels. pdf bestandReus Gommaar is boos.pdf (2.26 MB) pdf bestandGervais le Géant se met en colere.pdf (2.47 MB) pdf bestandGiant Colossus.pdf (2.44 MB) De pedagogische fiche zet je op weg: pdf bestandfiche Reus Gommaar is boos.pdf (1.19 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

Gebruik de CO2-calculator om de CO2-uitstoot van je school te berekenen. De handleiding loodst je door de CO2-calculator. pdf bestandHandleiding CO2-calculator.pdf (801 kB)

De kaMOShiwijzer bij 'Het kleine kamertje van de koning' is een pedagogische leidraad bij het verhaal: aan welke doelen komt het verhaal tegemoet, welke woordenschat komt aan bod, hoe kan je de inleving van de leerlingen versterken, welke acties kan je naar aanleiding van het verhaal uitvoeren enz.

De kaMOShiwijzer bij 'Boom zkt School' is een pedagogische leidraad bij het verhaal: aan welke doelen komt het verhaal tegemoet, welke woordenschat komt aan bod, hoe kan je de inleving van de leerlingen versterken, welke acties kan je naar aanleiding van het verhaal uitvoeren enz.

Doelgroep: vanaf de eerste kleuterklas Het verhaal: Koning Flapdrol moet o zo dringend! Maar zijn paleis is zo groot dat hij zijn eigen toilet niet meer terugvindt. Gelukkig is daar lakei Hoogwater.

Deze kleurrijke verhalen brengen telkens een ander thema rond duurzaamheid aan. De verhalen bevatten ook didactische wenken en werden vertaald. KaMOShibai-verhalen zijn in de eerste plaats bestemd voor kleuters en lagereschoolkinderen. Toch kunnen ze ook dienen in het vreemdetalenonderwijs, bijvoorbeeld om voor te lezen aan kleuters of lagereschoolkinderen uit een andere taalomgeving. Ze kunnen ook gebruikt worden als leesvaardigheid rond duurzaamheid of dienen in een uitwisselingsproject.  Klik hier om naar de verschillende verhalen te gaan.

Doelgroep: vanaf de eerste kleuterklas Het verhaal: Boom is op zoek naar het allerbeste plaatsje voor zijn allerlaatste zaadje. Merel en zijn vogelvrienden helpen hem daarbij.

Red is verdrietig en ook wel een beetje boos. Hij mag niet mee naar school vandaag. Brecht koos voor zijn verjaardag voor een andere lunch.

Karel Appel wacht zijn vriendinnen Fien en Mien Ananas op in de luchthaven. Daar is Mien al! Maar waar blijft Fien nu? Fien komt met de boot van Brazilië naar België. Ze vindt dat vliegtuigen de lucht vervuilen. Maar hoe vinden ze Fien nu terug? Bio Appel weet raad... Ook beschikbaar in het Frans en Engels. pdf bestandDe ananasboot.pdf (2.08 MB) pdf bestandLe bateau aux ananas.pdf (2.11 MB) pdf bestandPineapple Ship.pdf (2.13 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

Het lied 'Doe Dan Iets' komt uit de gelijknamige klimaatvoorstelling van theatergezelschap Trimuztache.   Doe iets, doe dan iets, ook al is dat klein, laat dat voor anderen een teken zijn! Doe iets, doe dan iets, ga de strijd niet aan met wie het niet wil verstaan! Zing mee met deze beats, doe dan iets!     Lees alles over de voorstelling 'Doe Dan Iets' van Trimuztache.

Het lied 'De planeet, ons bestaan' komt uit de klimaatvoorstelling 'Doe Dan Iets' van theatergezelschap Trimuztache.   Hei, sta op, er moet iets gebeuren. Klimaat onder druk, daar wringt de schoen. Zing het uit, open ramen en deuren! Kom op straat om er iets aan te doen!   Lees alles over de voorstelling 'Doe Dan Iets' van Trimuztache.

Het groentelied komt uit de klimaatvoorstelling 'Doe Dan Iets' van theatergezelschap Trimuztache.   Ik hou van verse groenten, van bloemkool en tomaat, van bonen of komkommer, maar wat me tegengaat, dat is dat verre reizen, groente van overzee. Kilometers, kilometers, nee, dat valt niet mee!   Lees alles over de voorstelling 'Doe Dan Iets' van Trimuztache.

zip bestandMOS-lied: natuur (4.33 MB) zip bestandMOS-lied: walk for water (3.23 MB) zip bestandMOS-lied: energie (5.48 MB) zip bestandMOS-lied: afval (3.83 MB) zip bestandMOS-lied: water (3.27 MB) zip bestandMOS-lied: verkeer (4.82 MB)

Het STOP-lied over duurzame mobiliteit komt uit de klimaatvoorstelling 'Doe Dan Iets' van theatergezelschap Trimuztache. Met de S van STAPPEN, dat is nummer 1 Dan de T van TRAPPEN, gezond voor iedereen. En wil je echt iets verder weg, kies dan de O. Trein, tram of bus, het OPENBAAR VERVOER is ZO! De laatste in de rij, als het echt niet anders kan. De P van PERSONENWAGEN, dat is ons stappenplan.   Lees alles over de voorstelling 'Doe Dan Iets' van Trimuztache.

Dit kamishibaiverhaal volgt de avonturen van een honingbij, een solitaire bij, een hommel en een wesp. Gaandeweg leren de kinderen het verschil tussen deze nuttige insecten kennen. Dit verhaal werd ontwikkeld door MOS Vlaams-Brabant. pdf bestandsoly-en-bie.pdf (7.67 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.