Aan de slag

De kaMOShiwijzer bij 'Mier heeft een probleem' is een pedagogische leidraad bij het verhaal: aan welke doelen komt het verhaal tegemoet, welke woordenschat komt aan bod, hoe kan je de inleving van de leerlingen versterken, welke acties kan je naar aanleiding van het verhaal uitvoeren enz.

De kaMOShiwijzer bij 'Red de brooddoos' is een pedagogische leidraad bij het verhaal: aan welke doelen komt het verhaal tegemoet, welke woordenschat komt aan bod, hoe kan je de inleving van de leerlingen versterken, welke acties kan je naar aanleiding van het verhaal uitvoeren enz.

In dit praktijkboek vertellen leerkrachten uit basis en secundair onderwijs over hun ervaringen met buitenles. Wat zijn de voordelen, hoe begin je eraan, wat zijn de drempels en hoe overwin je ze? Er komen ook wetenschappers aan het woord over de troeven van buiten lesgeven.  

Kostbare Kost - Aan de slag voor minder voedselverlies De educatieve pakketten van Kostbare kost voor kleuteronderwijs, lager en secundair onderwijs zetten je op weg naar minder voedselverlies op school. Naast achtergrondinformatie krijg je inspirerende voorbeelden uit de praktijk en concrete acties om met de leerlingen, het schoolteam én de schoolomgeving aan de slag te gaan. Hoe maak je je leerlingen bewust van het probleem? Hoe meet je het voedselverlies op school? Kan de refterindeling zorgen voor minder voedselverspilling? Wat vang je aan met kliekjes?

Doelgroep: vanaf de eerste kleuterklas Het verhaal: Boom is op zoek naar het allerbeste plaatsje voor zijn allerlaatste zaadje. Merel en zijn vogelvrienden helpen hem daarbij.

De kaMOShiwijzer bij 'Boom zkt School' is een pedagogische leidraad bij het verhaal: aan welke doelen komt het verhaal tegemoet, welke woordenschat komt aan bod, hoe kan je de inleving van de leerlingen versterken, welke acties kan je naar aanleiding van het verhaal uitvoeren enz.

De kaMOShiwijzer bij 'Het kleine kamertje van de koning' is een pedagogische leidraad bij het verhaal: aan welke doelen komt het verhaal tegemoet, welke woordenschat komt aan bod, hoe kan je de inleving van de leerlingen versterken, welke acties kan je naar aanleiding van het verhaal uitvoeren enz.

Doelgroep: vanaf de eerste kleuterklas Het verhaal: Koning Flapdrol moet o zo dringend! Maar zijn paleis is zo groot dat hij zijn eigen toilet niet meer terugvindt. Gelukkig is daar lakei Hoogwater.

De wereld kijkt tegen een gigantische afvalberg aan. Een deel daarvan werd slechts eenmaal of nauwelijks gebruikt (bv. een drankblikje). Bovendien komt een niet te onderschatten deel van het afval in de natuur terecht (plastic soep, zwerfvuil, sluikstort). Niet meteen een fraai plaatje, toch?  In Vlaanderen zijn we sorteerkampioen. Dat is fijn. Maar ook het ophalen en verwerken van ons afval kost energie en brengt bovendien extra luchtvervuiling met zich mee. Veel van dat afval kan bovendien vermeden worden. Dat moet dus anders kunnen. Samen gaan we voor minder afval! Doen jullie mee?

‘Ik ben al blij dat ze ‘s morgens iets willen eten!’ Herkenbare uitspraak? Heel wat basisscholen organiseren jaarlijks minstens wel een ontbijt, een paasbrunch, of een andere (ochtendlijke) activiteit die met gezonde voeding te maken heeft. Hoe maak je als school echter een ontbijt of brunch, met en voor je leerlingen, dat èn echt gezond is, èn rekening houdt met moeder aarde, èn betaalbaar blijft? Een ontbijt of brunch met LEF (Lokaal, Ecologisch, Fair). Zullen we dat samen met de leerlingen uitzoeken? Deze actiefiche helpt je om samen met de leerlingen een duurzaam ontbijt klaar te maken.

Terra, de aarde, voelt zich niet goed in haar vel. Ze vraagt aan haar vriendin Laura wat er met haar aan de hand is. Laura gaat op onderzoek.

Neem er even je afvalfactuur bij en je zal merken dat GFT (Groente-, Fruit- en Tuinafval) een grote hap uit het totale afvalbudget wegneemt. Toch kiezen nogal wat Vlaamse scholen ervoor om deze fractie te laten ophalen. Dit zorgt niet alleen voor een beduidend hogere afvalfactuur, maar ook voor meer CO2- en fijnstofuitstoot (van de vrachtwagens die het afval ophalen en wegbrengen) én een gemiste leerkans om de natuur van zeer nabij te leren kennen en onderzoeken. Deze MOS-actiefiche nodigt je leerlingen uit om het proces van composteren te onderzoeken en actie te ondernemen.

Biodiversiteitsspel Territorium is een tactisch kaartspel over biodiversiteit, leefgebieden en de Vlaams-Brabantse koesterburen. Download het lesmateriaal en ga met je klas aan de slag rond de klimaatproblematiek en biodiversiteit.  Het spel maakt deel uit van een set van drie kaartspelen die je leerlingen onderdompelen in een wereld met aandacht voor biodiversiteit en duurzaamheid. De spelen werden ontwikkeld door MOS in de provincie Vlaams-Brabant. pdf bestandHandleiding bij het materiaal voor de lesactiviteiten rond het klimaat (1.14 MB) (Op p.

In het duurzaamheidsspel The System kruipen de spelers in de huid van een producent en maken ze een jeansbroek of organiseren ze een ecologisch en duurzaam muziekfestival. In elke stap nemen ze beslissingen die gevolgen hebben op de duurzaamheid en de prijs. Het spel maakt deel uit van een set van drie kaartspelen die je leerlingen onderdompelen in een wereld met aandacht voor biodiversiteit en duurzaamheid.

Het voedselkwartet confronteert leerlingen op een spannende manier met de afstand die voedsel aflegt dat op ons bord terechtkomt. Zeven gerechten met soms een indrukwekkend aantal 'voedselkilometers' vormen een kwartet. Het spel maakt deel uit van een set van drie kaartspelen die je leerlingen onderdompelen in een wereld met aandacht voor biodiversiteit en duurzaamheid.

Steken we onze kop in het zand voor de klimaatverandering en doen we verder zoals we nu bezig zijn, of gaan we voor een duurzame verandering? Deze MOS-actiefiche nodigt je leerlingen uit om de klimaatproblematiek van nabij te onderzoeken en actie te ondernemen. Het is nog niet te laat, maar dan moeten we ons dringend aanpassen. Doe jij ook mee? pdf bestandAF_Klimaat.pdf (1 MB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Deze actiefiche vormt een leidraad om met leerlingen op onderzoek te gaan naar wat energie is, uit welke verschillende bronnen energie voortkomt en waar de energie naartoe gaat. Na het stellen van een aantal onderzoeksvragen rond energie, kruipen de leerlingen in de huid van een energiedetective om op zoek te gaan naar energievreters in de klas of school.

Dit document vormt een leidraad om met je school en de omgeving een energiearme dag te organiseren. Samen met de leerlingen kan in kaart gebracht worden wat de mogelijkheden zijn om zuiniger met energie om te gaan en wat de energiearme dag aan besparing en verminderde CO2-uitstoot heeft opgeleverd. pdf bestandAF1_een_energiearme_dag.pdf (520 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Leerlingen onderzoeken met dit project de samenstelling van verschillende soorten dranken (onder andere frisdrank, fruitsap, flessenwater, drinkwater) en vergelijken deze met elkaar (voedingswaarde, dorstlesser,...). Bovendien gaan ze op zoek naar de oorsprong van verschillende drankverpakkingen (blik, PET-fles, glas, drankkarton, ...). pdf bestandAF_Ik drink slim.pdf (451 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Hoe maken kinderen (en scholen) een weloverwogen keuze voor een huisdier? De actiefiche van MOS geeft heel wat info en lessuggesties. pdf bestandAF18_allemaalbeestjes.pdf (513 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.