Aan de slag

Dit document vormt een leidraad om met je school en de omgeving een energiearme dag te organiseren. Samen met de leerlingen kan in kaart gebracht worden wat de mogelijkheden zijn om zuiniger met energie om te gaan en wat de energiearme dag aan besparing en verminderde CO2-uitstoot heeft opgeleverd. Ga naar de KlasCement website om dit leermiddel volledig te bekijken  Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Leerlingen onderzoeken met dit project de samenstelling van verschillende soorten dranken (onder andere frisdrank, fruitsap, flessenwater, drinkwater) en vergelijken deze met elkaar (voedingswaarde, dorstlesser,...). Bovendien gaan ze op zoek naar de oorsprong van verschillende drankverpakkingen (blik, PET-fles, glas, drankkarton, ...). Ga naar de KlasCement website om dit leermiddel volledig te bekijken  Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Dit leermiddel maakt leerlingen bewust van het belang en de achteruitgang van de bijenpopulatie. Ze onderzoeken hiermee onder meer het verschil tussen de bij, wesp, hommel en zweefvlieg. Maar ook de verschillende biotopen, hoe ze leven, hun nut voor de mens en hun bedreigingen. Leerlingen (en leerkrachten) worden uitgedaagd om een insectenhotel te bouwen. Ga naar de KlasCement website om dit leermiddel volledig te bekijken  Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Met deze actiefiche werk je rond het nut en belang van insecten. De leerlingen onderzoeken wat insecten nodig hebben om te leven. Ze onderzoeken de verschillende biotopen, wat de insecten eten, hoe ze leven... Ze gaan op zoek naar oplossingen om ze te beschermen. De leerlingen ontwerpen (samen) een planten- en bloementuin en leggen deze ook aan.

Hoe maken kinderen (en scholen) een weloverwogen keuze voor een huisdier? De actiefiche van MOS geeft heel wat info en lessuggesties. Ga naar de KlasCement website om dit leermiddel volledig te bekijken  Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Deze actiefiche vormt een inspiratiebron om  leerlingen na te laten denken over duurzaam materiaalgebruik. Hoeveel boeken worden er op school en thuis gebruikt? Is dit echt nodig? Laat de jongeren hierover nadenken, ga in discussie... Hoe zouden we dit kunnen oplossen? Ga naar de KlasCement website om dit leermiddel volledig te bekijken  Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Dit document wil onder meer leerlingen, leerkrachten en directie motiveren om een duurzaam schoolfeest te organiseren, met volgende doelstellingen: afval vermijden; zwerfvuil vermijden; duurzame catering met lokale producten, groenten en fruit van het seizoen; duurzaam materiaalgebruik. Ga naar de KlasCement website om dit leermiddel volledig te bekijken  Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Dit document vormt een leidraad om met je leerlingen aan de slag te gaan rond duurzaam voedsel en duurzaam consumeren van voedsel. Leerlingen worden uitgedaagd om een soeprecept te bedenken dat aan duurzame voorwaarden voldoet. Als afsluiter kan je leerkrachten, leerlingen, ouders, buren... uitnodigen voor de soep op de stoep. Tijdens deze uitdaging komen leerlingenparticipatie, teamwork en netwerking zeker aan bod. Ga naar de KlasCement website om dit leermiddel volledig te bekijken  Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.

Laat je leerlingen aan de slag gaan met de energiekoffer om het energieverbruik van de school in kaart te brengen. Op die manier breiden ze hun onderzoekscompetenties uit. Ga naar de KlasCement website om dit leermiddel volledig te bekijken  Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.  

Doel van deze actiefiche: kinderen en ouders laten kiezen voor een duurzame lunch. pdf bestandActiefiche Red De Brooddoos.pdf (857 kB) Ook op KlasCement staat deze actiefiche voor je klaar, samen met de kaMOshibai 'Red de brooddoos'. Lees hier hoe je met de MOS-actiefiches de onderzoekscompetenties van je leerlingen kan aanscherpen.  

Deze kleurrijke verhalen brengen telkens een ander thema rond duurzaamheid aan. De verhalen bevatten ook didactische wenken en werden vertaald. KaMOShibai-verhalen zijn in de eerste plaats bestemd voor kleuters en lagereschoolkinderen. Toch kunnen ze ook dienen in het vreemdetalenonderwijs, bijvoorbeeld om voor te lezen aan kleuters of lagereschoolkinderen uit een andere taalomgeving. Ze kunnen ook gebruikt worden als leesvaardigheid rond duurzaamheid of dienen in een uitwisselingsproject.  Klik hier om naar de verschillende verhalen te gaan.

Dit kamishibaiverhaal volgt de avonturen van een honingbij, een solitaire bij, een hommel en een wesp. Gaandeweg leren de kinderen het verschil tussen deze nuttige insecten kennen. Dit verhaal werd ontwikkeld door MOS Vlaams-Brabant. pdf bestandsoly-en-bie.pdf (7.67 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

Red is verdrietig en ook wel een beetje boos. Hij mag niet mee naar school vandaag. Brecht koos voor zijn verjaardag voor een andere lunch.

Zack, een ondeugend plastic zakje, glipt uit de handen van oma en vliegt mee met de wind. Het is het begin van een spannende reis. Maar dan komt hij in een rivier terecht en drijft hij helemaal naar de zee. Ook beschikbaar in het Frans en het Engels. pdf bestandZack gaat op reis.pdf (3.53 MB) pdf bestandZack part en voyage.pdf (3.56 MB) pdf bestandZack's journey.pdf (3.54 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen. 

Terra, de aarde, voelt zich niet goed in haar vel. Ze vraagt aan haar vriendin Laura wat er met haar aan de hand is. Laura gaat op onderzoek.  Ook beschikbaar in het Engels, Frans, Duits en Spaans. pdf bestandTerra is ziek.pdf (2.02 MB) pdf bestandTerra is ill.pdf (2.14 MB) pdf bestandTerra est malade.pdf (2.12 MB) pdf bestandTerra ist krank.pdf (2.15 MB) pdf bestandTerra está enferma.pdf (2.12 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

In dit verhaal is reus Gommaar boos omdat de mensen zoveel energie verspillen. Ook beschikbaar in het Frans en Engels. pdf bestandReus Gommaar is boos.pdf (2.26 MB) pdf bestandGervais le Géant se met en colere.pdf (2.47 MB) pdf bestandGiant Colossus.pdf (2.44 MB) De pedagogische fiche zet je op weg: pdf bestandfiche Reus Gommaar is boos.pdf (1.19 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

Mier ontmoet Worm en Veenmol. Veenmol is ziek. Worm wil zijn vriend helpen maar weet niet hoe. Mier weet wat er aan de hand is en bedenkt een oplossing voor Worm en Veenmol. Ook beschikbaar in het Frans en Engels. pdf bestandMier ontmoet Worm.pdf (2.94 MB) pdf bestandFourmi rencontre Ver.pdf (2.89 MB) pdf bestandAnt meets Earthworm.pdf (2.9 MB) Ook op Klascement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

In dit verhaal heeft mier een lekkere kers gevonden. Mier wil de kers naar huis brengen, maar in zijn eentje lukt dat niet. Ook beschikbaar in het Frans en Engels. pdf bestandMier heeft een probleem.pdf (1.78 MB) pdf bestandFourmi a un problème.pdf (1.59 MB) pdf bestandAnt has got a problem.pdf (1.59 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

Leon wordt wakker. Het is licht in de kamer en toch is er geen elektriciteit. Er is duidelijk iets aan de hand met Reus Gommaar. Leon gaat op onderzoek met mamsie en mama. Als dat maar goed komt. Leon werd ontwikkeld door MOS Vlaams-Brabant en is een kamishibaiverhaal uit een reeks rond duurzame ontwikkeling. pdf bestandLeon.pdf (2.12 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.

Koning Flapdrol moet o zo dringend! Maar zijn paleis is zo groot dat hij zijn eigen toilet niet meer terugvindt. Gelukkig is daar lakei Hoogwater. Het kleine kamertje van de koning is een kaMOShibaiverhaal uit een reeks rond duurzame ontwikkeling. Ook beschikbaar in het Engels en Frans. pdf bestandHet kleine kamertje van de koning.pdf (1.55 MB) pdf bestandThe king’s smallest room.pdf (1.53 MB) pdf bestandLe petit endroit du roi.pdf (1.56 MB) Ook op KlasCement staat dit verhaal voor je klaar. Lees meer over de kaMOShibaiverhalen en hoe je ze kan inzetten in je lessen.