Water... het nieuwe goud! De klimaatverandering zorgt voor minder stabiel en extreem weer. We worden geconfronteerd met langere periodes van droogte en hevige regenval. Ons oppervlakte- en grondwaterpeil zakt, zodat de drinkwatervoorziening bij ons in gevaar komt. Maar ook elders in de wereld blijft de aanwezigheid van water een cruciale rol spelen die vaak uitmondt in conflicten over water. Genoeg redenen om ook op school zorg te leren dragen voor dat kostbare drinkwater, de rivieren, de zeeën en oceanen. Werk je hieraan mee? Contacteer je provinciale MOS-begeleider.
Drinkbaar water komt in België zomaar uit de kraan. Bij ons wordt drinkwater uit twee bronnen geput. Enerzijds oppervlaktewater dat uit rivieren, bronnen en meren komt. Anderzijds grondwater dat in de ondergrond zit. Het leeuwendeel van het oppervlakte water in Vlaanderen is afkomstig uit het Albertkanaal, dat op zijn beurt water onttrekt uit de Maas. De waterleveranciers zuiveren en controleren het water zodat het aan strenge kwaliteitsnormen voldoet. De Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) coördineert het integraal waterbeleid in Vlaanderen en stelt jaarlijks een rapport op. Kraantjeswater is dus geheel veilig.
Omdat water een schaars en kostbaar goed is, moeten we er zeker zorg voor dragen. Dat wil zeggen dat we bewust nadenken over hoe we zo weinig mogelijk water verbruiken. Dit kan bijvoorbeeld door een spaarknop op het toilet en op de waterkraantjes te installeren. Thuis kan je kortere douches nemen, de waterkraan dichtdraaien bij het tandenpoetsen en het spoelwater van de groenten teruggeven aan de planten. Simpele kleine daden die het verbruik van water beperken.
Maar je kan nog verder gaan en kijken naar het indirecte waterverbruik om bepaalde producten op de markt te brengen. Wist je dat...
- er 600 tot 700 liter water nodig is voor het telen van één kilo avocado's?
- de productie van 1 kilo rundsvlees al snel 15.000 liter water kost?
- er gemiddeld 2500 liter nodig is om 1 T-shirt te produceren?
- voor de productie van 1 jeansbroek gemiddeld 7000 liter nodig is?
Allemaal cijfers waarvan we schrikken. Door deze producten niet meer (of minder) aan te kopen, kunnen we ervoor zorgen dat de producenten hun productieprocessen herbekijken en minder water verbruiken.
Eenzelfde lijn kunnen we doortrekken voor de producten zoals shampoo, tandpasta, een fleece trui... In deze producten zitten microplastics die bij gebruik en bij het wassen in het water terechtkomen. Deze microplastics vervuilen het water heel sterk, het water waar ook vissen in zwemmen en van leven. Uit onderzoek door ILVO is gebleken dat in 5 van de 42 onderzochte visfilets, 2 tot 6 microplastic deeltjes per 100 g visfilet werd gevonden. Tijd dus om daar verandering in te brengen en bewustere keuzes te maken voor onze planeet.
Bekijk als school de mogelijkheden om het waterverbruik te monitoren.
Bekijk en stuur de infrastructuur van jullie school bij met de focus op het duurzaam water verbruiken.
- Zijn er reeds spaarknoppen op de kraantjes en de toiletten geïnstalleerd.
- Heeft de school nagedacht om het hemelwater op te vangen? Dit kan via een hemelwaterput of een regenton. Vergeet niet het hemelwater te gebruiken om de toiletten door te spoelen of de moestuin te begieten.
- Hoe zit het met de doorlaatbaarheid van de bodem? Geef hemelwater de kans om langzaam in de bodem te dringen zodat die niet snel uitdroogt en het grondwaterpeil aanvult. Leg op school een wadi, een poel of een vijver aan. Het is voor kinderen gewoon erg leuk om te spelen in een wadi, of te springen over uitdagende stapstenen boven water. En waterplekken bieden trouwens ideale kansen om op ontdekking te gaan naar het leven in en rond de poel, vijver, beek,...
Naast de aanpassingen in de infrastructuur is het leren over water heel verrijkend.
Water zit gewoon vol leerkansen. Het leven in, op het water en langs de oever boeit heel wat kinderen. Jong en oud kunnen de kwaliteit van het water onderzoeken. Wat vinden ze zoal terug in het water? Van zichtbare vervuiling tot microscopisch zichtbare vervuilende stoffen. Hoe werken die stoffen in op het milieu en onze gezondheid? Wat is plastic soep? Hoe kunnen we het leven in de oceanen helpen? Hoe zit het met de verhouding en verdeling van het drinkbaar water over de continenten heen? Waar zijn conflicten door tekort aan water? Wat kunnen wij eraan doen en hoe kunnen we dat kostbare water beschermen?
- Wil je met de school een kraanwater campagne uitwerken? Laat je inspireren door https://www.kraanwater.be/aan-de-slag/scholen
- Alle info over water in Vlaanderen: https://www.vmm.be/
Water en klimaat in jouw straat: https://www.waterklimaatles.nl/
Verklein je watervoetafdruk: https://joinforwater.ngo/educatie/
Leren over water: https://www.kraanwater.be/educatie
Lesmateriaal over water voor kleuter en basisonderwijs: https://www.djapo.be/themas/water
Lesmateriaal kleuteronderwijs: https://www.hidrodoe.be/scholen/kleuteronderwijs/virtueel
Plastic soep: https://www.plasticsoupfoundation.org/wat-wij-doen/educatie/plasticsoep-lesmateriaal-basisonderwijs/het-lespakket/
De milieuboot voor basis- en secundaire scholen: https://www.milieuboot.be/educatieve-milieuboottochten/educatieve-milieuboottochten.php
Inspiratieboek Natuur op school van Vlaams-Brabant
Inspiratieboek Natuur op school van West-Vlaanderen
Bezoek de MOS-deelsite van KlasCement en laat je inspireren door heel wat lesmateriaal van leerkrachten en organisaties.
Afval in scheepswrakken: wat hotspots zouden moeten zijn voor biodiversiteit, blijken vaak hotspots voor afval: Infografiek scheepswrakken | FOD Volksgezondheid (belgium.be)
